Konular
İnsanlar ve Makineler için Patlamaya Karşı Koruma

Patlamaya karşı koruma konusu madencilikten çıkmıştır. Kömür madenciliğinde ortaya çıkan ve belirli bir orana ulaştığında parlayıcı olan metan ve hava karışımları, yüzyılın ikinci yarısına kadar kontrollü patlamalarla ele alınmıştır. Peki şu anda bu işlem nasıl yapılıyor?

Bir dizi teknik kazanım ve koruma düzenlemesi nedeniyle grizuyu yakarak atmosfere salmak artık gerekmiyor. Fakat tüm bunlara rağmen patlamaya karşı koruma konusu önemini yitirmemiştir. Şimdi sadece madencilikte değil diğer sektörlerde de yaygın bir hal aldı; çünkü patlayıcı maddeler oralarda da mevcut. Örnek olarak kimya endüstrisi, ham petrol veya doğal gaz üretimi ve gıda endüstrisi verilebilir.

Bir Bakışta Avantajlarınız:

Ekonomik sistem işletimi
Modüler konseptler sayesinde hızlı işletmeye alma ve servis süreleri
Bakım gerektirmeyen ve titreşime dayanıklı bağlantı teknolojisi sayesinde düşen işletme maliyetleri
İdeal form faktörü ve çok yönlülük sayesinde çabucak yapılan ayarlamalar

Patlayıcı bir Karışım

Oksijenle birleştiğinde bu maddeler "tehlikeli bir patlayıcı ortam" oluştururlar. Sıcak yüzey veya bir elektriksel tutuşturucu kıvılcım meydana gelirse bu hızlı bir şekilde, her koşulda engellenmesi gereken bir duruma yol açar. Çünkü bu durum, çevreye veya üretim sistemlerine etkisi şöyle dursun, çok sayıda insana doğrudan zarar verme potansiyeli taşıyan bir olaydır. Bu nedenle bunu baz alan uygun üye ülke direktifleri ve mevzuatı Avrupa'da artık iyice oturmuş durumdadır: ATEX direktifleri (Patlayıcı Ortam). Bu direktifler tesis işletmecileri için 1999/92/EC ve ekipman üreticileri için 2014/34/EU'yu (daha önce 94/9/EC) içerir. Avrupa'nın ATEX'inin Amerikan pazarındaki en önemli muadilleri NEC ve CEC'un "Tehlike sınıflı yerler" (HazLoc) EAC Ex'dir. Diğer önemli düzenlemeler arasında Rusya, Kazakistan ve Beyaz Rusya için, eski GOST ithalat süreçlerinin yerini alan ve ATEX ile CE'ye oldukça benzer olan EAC uygunluk süreci (Avrasya Uygunluğu) yer alır.

Patlamaya Karşı Koruma

Birincil, ikimcil ve üçüncül patlamaya karşı koruma arasında genellikle bir ayrım yapılır. Birincil patlamaya karşı koruma önlemleri, patlayıcı ortamların önlenmesini veya kısıtlanmasını amaçlar. İkincil patlamaya karşı koruma önlemleri, patlayıcı ortamların tutuşmasını engellemek, yani potansiyel tutuşturma kaynaklarını önlemek için kullanılır. Üçüncül patlamaya karşı koruma önlemleri, patlamanın etkilerini azaltarak bunları neredeyse zararsız düzeylere indirmek için kullanılır. Her tesis işletmecisi tarafından yapılması gereken tehlike değerlendirmesinin bir parçası olarak operatör, birincil patlamaya karşı korumanın devamı niteliğinde, patlamayı en baştan engellemek için potansiyel olarak patlayıcı maddeleri değiştirmenin mümkün olup olmadığını sormalıdır. Bu mümkün değilse tesis işletmecisinden, tehlikeye bağlı olarak tesisi sınıflandırması ve girişi etiketlemesi istenir. Bölge modeli, dünya çapında en çok kullanılan yöntemdir ve 1999/92/EC'de tanımlanmaktadır. "Bölümler" şeklinde sınıflandırma genellikle ABD ve Kanada'da bulunur.

Ex Bölgeleri

Bölge modeli tesis alanlarını, mevcut tehlikeleri baz alarak gazlı ortamlar için Bölge 0, 1 ve 2; tozlu ortamlar için 20, 21 ve 22 şeklinde sınıflandırır. Risk analizinin bir parçası olarak tesis işletmecisi, patlayıcı ortamların tesisin farklı alanlarında ne kadar sıklıkla ve ne kadar süreyle oluştuğunu değerlendirmelidir. Buna uygun olarak işletmeci tesisini Bölgelere ayırmalıdır. Bu durumda Bölge 0 ve Bölge 20, en tehlikeli olanlardır (Şekil: Bölge Tanımlama Tablosu). Örnek: Sıvı ham petrolle dolu ve bir basınç anahtarı içeren bir tank için bölge sınıflandırması, şeklimizde gösterildiği gibi gözükebilir.

Cihaz Seçimi

Avrupa'da Bölge 0 ve 1 veya 20 ve 21'de patlayıcı ortamlar için kullanılacak tüm cihazlar, tanınmış bir kuruluş tarafından onaylanmak ve tip testi sertikasyonunda listelenen bir etiket içermek zorundadır. Bu tanımlama etiketi, patlayıcı alanlarda kullanmak için gerekli bilgileri içerir. Ekipman grubu ve kategorisi hakkında bilgi sağlar. Ekipman grubu bakımından işletme kaynakları iki gruba ayrılır: grizuya duyarlı madenlerde kullanıma yönelik cihazlar (I) olarak ve M1 ile M2 kategorilerinde, diğer tüm uygulamalar için olan cihazlar (II) olarak ve 1, 2 ve 3 kategorilerinde, gaz için G ve toz için D ekiyle. Kategori, ekipmanın kullanılabileceği Bölgeyi gösterir. İlaveten tanımlama etiketi, cihaz bir standarda göre test edilmişse koruma tipi, gaz veya toz grubu ve sıcaklık sınıfı hakkında bilgiler içerir. Patlamayı engellemek için genellikle birkaç seçenek mevcuttur. Bunlar yıllardır dikkatlice geliştirilmiş ve ilgili standartlarda dikkate alınmıştır. Elektrikli ekipman için farklı koruma tipleri tanımlanmıştır. Bununla birlikte belirli koruma tipleri tüm bölgeler için uygun değildir. Örneğin Ex n koruma tipi sadece Bölge 2'de kullanılabilir. Ex i koruma tipi (kendinden güvenli), aksine, ekipmanlar için Bölge 0'a kadar onaylanmıştır. Örneğimiz için kendinden güvenli olanı seçiyoruz. En çok tercih edilen ve yaygın kullanılan koruma tiplerinden biri.

Kendinden Güvenli

Koruma tipi, enerji sınırlama ilkesini baz alır: Ölçüm ve kontrol sırasında patlayıcı alana giren bir elektrik devresinin akım, gerilim ve güç değerleri, kıvılcım oluşturamayacak veya çok sıcak olamayacak kadar düşük olmalıdır. Bu nedenle kendinden güvenli elektrik devreleri, kendinden güvenli ekipman ve ilgili ekipmanlardan oluşur. Söz konusu ilgili ekipmanlar Ex bölgelerinin dışına monte edilir. Petrol tankı örneğimizde bu neye denk gelir: İlk olarak kendinden güvenli ekipman, yani basınç anahtarı sensörü, Bölge 1'e monte edilmeye uygun olmalıdır. İkinci olarak sensöre bağlı takip eden cihaz ve ilgili ekipman, sensöre ısınmadan üstesinden gelebileceğinden fazla enerji ulaşmamasını sağlamalıdır. İzin verilen ısınma seviyesi, patlayıcı ortamın bileşimine bağlıdır, yani kullanılan gazın tutuşma sıcaklığının ne kadar yüksek veya düşük olduğuna bağlıdır. Enerji sınırlaması ilaveten tutuşturucu kıvılcım oluşmamasını sağlamak veya olası tutuşturucu kıvılcımın, kullanılan gazın tutuşma enerjisinin altında kalmasını sağlamak zorundadır.

Kendinden Güvenliliğin Doğrulanması

"Kendinden güvenli" koruma tipi ile ilgili dikkate alınması gereken bir diğer önemli husus: Teknik güvenlik verisi. Bu, kendinden güvenli işletme kaynakları ve ilgili ekipmanlar için mevcuttur. Ui, Ii, Pi, Ci ve Li bilgisi, kendinden güvenli elektrik devresinin koruyucu fonksiyonunun boşa çıkma riski olmadan bir cihazın girişte alabileceği maksimum değeri gösterir. Uo, Io, Po , Co ve Lo bilgisi ekipmanın maksimum çıkış değerlerini gösterir. Karşılaştırma, kayda değer tutuşturucu kıvılcımların oluşmamasını ve kendinden güvenli ekioman yüzeyinin onaylı kullanım için kabul edilenden daha sıcak olmamasını sağlamak için kullanılır. Değerler birbirleriyle karşılaştırılmalıdır. "Kendinden Güvenli ve Doğrulama" şeklinde gösterilen durum, bu durum için geçerlidir. Bu karşılaştırma, "Kendinden Güvenliliğin Doğrulanması" olarak adlandırılır. Diğer tüm dokümanlarda olduğu gibi patlamaya karşı koruma dokümanında kayda geçirilmelidir (aşağıdaki şekle bakın).

İki Tutuşmaya Karşı Koruma Kategorisi

Birçok cihaz, özellikle normal şartlarda Ex alanının dışına monte edilmesi gereken, ilişkili elektrikli ekipman olarak adlandırılanlar, Bölge 2'ye montaj için genellikle ek bir onaya sahiptir. Bu durumda etiket şuna benzer:

Bölge 2'ye montaj için etiket örneği:

Ex II 3 G Ex nA IIC T4 Gc

"Kendinden güvenliliğin doğrulanması" izin verirse cihazın Ex alanında kendinden güvenli bir sensör veya aktüatöre bağlanabileceğini gösteren kendinden güvenli etiket örneği:

Ex II (1) G [Ex ia Ga] IIC

Yeni ATEX Direktifi 2014/34/EU

20 Nisan 2016'dan veridir yeni ATEX direktifi 2014/34/EU yürürlüktedir. Uygulama alanları, konsept, piyasada tedarik, test kuruluşlarının akreditasyonu ve pazarın izlenmesi açısından yeni şartlar içermektedir. Ekipman etiketleme ve kullanıcı bilgisi açısından üretici yükümlülükleri genişletilmiştir. Yeni ATEX direktifi, 6 Ocak 2016 tarihli yeni patlamaya karşı koruma ürün mevzuatı ile ulusal bir yasa olarak yürürlüğe konulmuştur. Berufsgenossenschaft Rohstoffe ve chemische Industrie'ye (BG RCI) [Ham Maddeler ve Kimya Endüstrisi Müşterek Koruma Birliği] göre "genel bir kural olarak yeni ATEX direktifi 2014/34/EU, eski ATEX direktifi 94/9/EC ile karşılaştırıldığında direktifi büyük ölçüde değiştirmeden, daha çok Karar No. 768/2008/EC'nin resmi gerekliliklerinin uyarlanmasından ibarettir". İyi haber: 19 Nisan 2016'dan önce onaylanan tüm cihazlar yeni bir teste tabi olmayacaktır. 2014/34/EU direktifi yalnızca yeni ürünler için geçerlidir.

Yeni, Açık bir Mevzuat

Ek olarak tesis işletmecilerinin belli şartlarda "üretici" olabileceği ve bu nedenle yeni ATEX direktifi 2014/34/EU'ya tabi olduğu unutulmamalıdır. Bu, eskiden tesisat olarak görülen kurum içi üretime işaret etmektedir. Eski direktifteki gri alanlar, yenisinde daha açık bir şekilde düzenlenmiştir. PTB'ye göre örneğin mobil olduklarından dolayı teorik olarak satılabilecek tüm alanlar kurum içi üretim olarak görülmelidir. Tehlike değerlendirmesi ve patlamaya karşı koruma dokümanına ek olarak bu, EC uygunluk beyanı ve EC tip testi sertifikası da gerektirmektedir. Yeni patlamaya karşı koruma mevzuatı §5 "Üreticinin genel yükümlülükleri"ni şu şekilde tanımlamaktadır: "Üretici ürünleri pazarlıyor veya üretici bunları ilk olarak kendi amaçlarıyla kullanıyorsa üretici bunların, 2014/34/EU direktifi Ek II gereğince başlıca sağlık ve güvenlik gerekliliklerine uygun olarak tasarlanmasını ve üretilmesini sağlayacaktır." Başka bir ifade ile ilgili dokümanlar, işletmeye almadan önce tamamlanmalıdır. Yeni ATEX direktifi, "tanınmış" kuruluşlar için, artık Brüksel'de doğrulanması gereken ekipman ve test seçenekleri açısından daha yüksek gereklilikler tanımlamaktadır. Piyasanın izlenmesi için de daha sıkı gereklilikler belirlenmiştir. Piyasa denetleme otoritesi güçlendirilecektir. Satıcı dahil her bir ekonomik aktör, ürünün kimden satıl alındığı ve kime satıldığına dair piyasa denetleme otoritesine bilgi sağlamak zorundadır.

WAGO da ki irtibat kişiniz

WAGO Türkiye

Tatlısu Mahallesi Arif Ay Sok No 6 34774 Ümraniye - İstanbul

İlave hizmet teklifleri:

Proses 4.0

Akıllı Değer Zincirleri

Prosesleri dijital olarak dönüştürün ve yeniden şekillendirin: Münferit geliştirme ve uygulamada WAGO güvenilir ortağınızdır.

Modüler Proses Otomasyonu

Gelecekte DIMA

Modüler sistemler konseptleri, sürekli olarak değişen pazar taleplerine yönelik çözümdür. WAGO, gelişim sürecinizi destekler.

Konular İnsanlar ve Makineler için Patlamaya Karşı Koruma